O pi?kno?ci Krakowa nikogo na Zachodzie nie trzeba przekonywa?. Dawna stolica Polski, Sukiennice, Rynek, ko?ció? Mariacki, Wit Stwosz, hejna? z dramatyczn? histori? najazdu Tatarów... Warto jednak tak?e zaprowadzi? cudzoziemców do miejsc, których nigdzie indziej nie znajd?. Na przyk?ad na Kopiec Ko?ciuszki. Kopce i kurhany z czasów przedchrze?cija?skich spotyka si? w ró?nych krajach. Ale ten jest "nowy": usypano go w latach 1820-23 w akcji patriotycznej. Mo?na sobie wyobrazi?, jak? czci? otaczano Ko?ciuszk?, gdy ogl?da si? jego grób na Wawelu i monumentalny obraz Matejki w Sukiennicach. Ale dopiero gdy na w?asnych nogach wejdzie si? na 326-metrow? gór? i usypany na niej 34-metrowy kopiec, dociera to naprawd? do wyobra?ni.

Inn? tak? szczególn? rzecz? jest Nowa Huta jako miasto modelowe. Widzieli?my kiedy? we Francji "idealn?" wie? Richelieu, za?o?on? w siedemnastym wieku przez kardyna?a Richelieu. I tam te? by?y proste ulice, wygodne domy, wspólne place spotka? spo?eczno?ci. Ta struktura przestrzenna mia?a stworzy? spo?ecze?stwo zjednane jedn? my?l?. I tam tak?e eksperyment si? nie powiód? - nie stworzy? "nowego cz?owieka".

Now? Hut? budowano od roku 1948. Kilka kilometrów od miasta po?o?ony jest o?rodek przemys?owy, do którego prowadzi prosta na przestrza? aleja. Centrum miasta stanowi Plac Centralny, z którego rozchodz? si? szerokie bulwary i geometryczne ci?gi ulic. Budynki s? w stylu socrealistycznym, w osiedlach jest du?o zieleni i przestrzeni. Wida? wyra?nie, ?e za t? struktur? stoi my?l architektoniczna - ja w ka?dym razie uwa?am t? architektur? za ciekaw?, a na pewno lepsz? ni? osiedla bez?adnie ustawionych wie?owców z lat siedemdziesi?tych.

Par? kilometrów od centrum Nowej Huty stoi Arka, ko?ció? wywalczony przez robotników w latach 60-tych i po?wi?cony przez kardyna?a Wojty?? w roku 1977. Architektura ko?cio?a jest konsekwentnie nowoczesna i posoborowa. Ciekawie po??czono w niej drewno i beton. Uwag? zwraca pe?na ekspresji o?miometrowa rze?ba Ukrzy?owanego, dzie?o Bronis?awa Chromego.

W dwóch innych ko?cio?ach Nowej Huty wida? jak zamiary architekta rozbiegaj? si? z gustem wiernych: bry?y ko?cio?ów s? nowoczesne - ale wn?trza przyozdobione kiczowatymi rze?bami i obraziczkami w pastelowych kolorach.

Miasto Nowa Huta liczy 200 tysi?cy mieszka?ców. Huta im. Lenina, przemianowana w roku 1984 na Hut? Sendzimira, jest prawie ca?kowicie zlikwidowana. Budynki dyrekcji s? ju? cz??ciowo wynaj?te innym instytucjom. Teren huty jest na pewno bardzo ciekawy do obejrzenia, ale wej?cie mo?liwe jest tylko z grup? i tylko po wcze?niejszym zorganizowaniu przez biuro PTTK - jak nas poinformowa?a mi?a sekretarka. Wiadomo?? z ostatniej chwili (2005-01-06): Huta Sendzimira nadal produkuje wyroby stalowe. W wyniku przekszta?ce? HTS wesz?a najpierw w sk?ad koncernu Polskie Huty Stali. Od stycznia 2004 r., po sprywatyzowaniu, jest to ISPAT Polska Stal.

Zainteresowanym geologi? polecam Akademi? Górniczo-Hutnicz?, w której mie?ci si? te? muzeum. My natomiast zapukali?my do drzwi pracowni wydzia?u geologii - i mimo ?e byli?my "z ulicy" - bardzo mi?y pracownik naukowy pokaza? nam eksponaty wydzia?owe, przywo?one przez studentów z ekspedycji oraz zdobywane drog? zakupu. Geolog ten radzi? nam te? obejrze? wystaw? minera?ów w Muzeum ?up w Wieliczce - dok?d nast?pnego dnia pojechali?my. Niestety, muzeum zamkni?to przed czasem, a g?os z domofonu oznajmi?: "Pani, nied?ugo ?wi?ta...". Na moje zdziwienie domofon doda?: "Mamy awari? elektryczno?ci...".

Budynek AGH jest imponuj?c? budowl? neoklasycystyczn?, zbudowan? w latach 1923-35. Monumentalne rze?by przed wej?ciem przedstawiaj? górników i hutników. Moja siostra, która studiowa?a na AGH, opowiada?a mi, ?e by?a przyzwyczajona do tych wielkich postaci przy wej?ciu. Par? lat temu przychodzi tam i widzi nagle, ?e na dachu AGH siedzi ?wi?ta Barbara na tronie...

Kraków odwiedzili?my na Wielkanoc. Jest to dobry okres na zwiedzanie miasta. Na Ranku trwa jarmark przed?wi?teczny. Ko?cio?y pi?knie przybrane i pe?ne ludzi. W Wielk? Sobot? wys?uchali?my nieszporów gregoria?skich u Dominikanów. ?piew sze??dziesi?ciu m?odych zakonników by? porywaj?co dynamiczny - co stanowi?o ciekawy kontrast do wymieraj?cych zakonów na Zachodzie.

W Wielk? Sobot? ludzie szli z koszyczkami na ?wi?cenie potraw do ko?cio?ów. Przed ko?cio?em Mariackim zorganizowano ?wi?cenie z udzia?em w?adz miasta. Na ogromnych sto?ach ustawiono kosze z kraszankami, u?o?ono okr?g?e bochny chleba, p?ta kie?basy, szynki, korzenie chrzanu. Jaka? zakonnica, stoj?ca obok mnie, nie mog?a si? nadziwi? widokiem upieczonego prosiaka... By?o to wszystko bardzo malownicze i barokowe.

Weso?y by? ?migus dyngus, tyle ?e etnologiczne wyja?nienia, które wyczytali?my w przewodnikach, nijak si? nie maj? do wspó?czesno?ci. W?tpi?, czy hordy ch?opaków lataj?cych z pistoletami na wod?, czuj? tradycj? symboliki wiosny i p?odno?ci...

Warte odwiedzenia s? tak?e krakowskie knajpki. Szczególnie podoba? si? nam bar wegetaria?ski Chimera, prawdziwy labirynt sal piwnicznych, osobliwie i tajemniczo udekorowany. Natomiast w ma?ej ukrai?skiej restauracji na ulicy Kanoniczej mo?na zje?? ?wietne potrawy i napi? si? herbaty z malinami, co dla cudzoziemców jest egzotycznym po??czeniem. Go?ciom przygrywaj? przez ca?y dzie? skrzypek i akordeonista - przy czym nie jest to tani folklor, ale naprawd? ciekawa muzyka. W tym samym budynku znajduje si? biuro podró?y "Marco der Pole", organizuj?ce wyjazdy na Ukrain?, nad Bajka? i do innych cudownych miejsc.

Wobec takiej zach?ty - chyba nied?ugo wyruszymy w tamte strony...